-_Kitap Özetleri_- - -NOKTALAMA İŞARETLERİ-

NOKTLAMA İŞARETLERİ NEDİR?:

Yazıda kullanılan işaretlerdir. Nokta lama işaretleri şunlardır:

1 - (.) nokta veya durak; 2 - (,) virgül, 3 - (;) noktalı virgül, 4 - (:) iki nokta, 5 - (...) sıra noktalar, 6 - (!) nida ya da ünlem işareti, 7 - (?) soru işareti, 8 - (-) çizgi, 9- (" ") tırnak işareti, 10 - () parantez ya da ayraç, 11 - ( ) köşeli parantez, 12 - ($) paragraf ya da çengel.

Bunların başlıca kullanılan yerleri: Nokta (.) a - Anlam tamam olan bir cümlenin sonuna konulur. Bundan sonra yeni başlayan cümlenin ilk harfi büyük yazılır, b - Bir ya da bir kaç kelime kısaltma halinde yazılırsa bu kısaltmalardan sonra konur, c � Bahis başlarına konulan rakamlar ve harflerden sonra konur, rakamdan sonra

(-nci) anlamını gösterir, d - Günü gösteren tarih işaretlerinde gün, ay, yıl sayılarını işaret eden rakamları ayırır.

Virgül (,) a - Cümlede birbiri ardınca sayılan isimler, sıfatlar, zamirler, birbirine bağlı fiiller v.b. arasına b - Cümlede özne olan kelime kendinden sonra gelen sözlere karışabilecek halde ise, bu kelimeden sonra, c - Mektuplarda hitap sözlerinden sonra, cümle içinde ayrı bir varlık anlatan kelime grubunun başına ve sonuna konulur.

Noktalı virgül (;) a -Birbirine bağlı, fakat her biri kendi içinde yarı müstakil ihtimalleri; b - içinde virgüllerle ayrılmış parçalar bulunan iki takım veya cümleyi ayırmağa yarar.

İki nokta (:) a - Bir cümlede ifade edilen hükmü örneklerle göstermek üzere cümlenin sonuna, b - Bir sözde birkaç ihtimal olduğu halde, bu ihtimalleri saymak veya sıralamak lâzım geldiği zaman, bu sayma veya sıralamadan önce c - Söz arasında bir yerden veya bir kimseden nakledilen ve tırnak içine alınan sözden önce kullanılır.

Sıra noktalar

1 - Üç nokta (..) cümle bitmeden sözün manalı bir kesilişini göstermek, yahut birtakım kısımlar veya örnekler sayıldıktan sonra, bunların başka benzerlerinin de o hükme sokulacağını anlatmak için kullanılır.

2 - Sıra noktalar, bir bahisten başka bir bahse geçişi yahut söylenmeden geçilen birtakım şeyleri belli etmek üzere ayrı ayrı veya iki satırın nokta ile geçilmesinde kullanılır.

Söz arasında bir ismi söylemeden işaretlemek için birkaç nokta veyahut bir harfle birkaç nokta kullanıldığı gibi, bu hallerde nokta (*) yıldız konulduğu da vardır.

Nida veya ünlem işareti (!) nidalardan ve şaşırma acınma, heyecan, gibi duyguları gösteren sözlerden sonra konulur.

Söz arasında () parantez içinde (!) nida işareti konulursa söylenilen lâkırdıya inanılmadığını, şaşılmadığı anlatır.

Söz arasında () parantez içinde (?) soru işareti konulursa söylenilen lâkırdının şüpheli göründüğünü, ne demek istenildiğinin anlaşılmadığını gösterir.

Beğenilmeyen, şaşılan, ne demek istenildiği sorulan yerlerde bu gibi duyguların aşırıldığını göstermek üzere birkaç soru ve nida işareti konulduğu da vardır.

Çizgi işareti üç türlüdür:

I. Küçük çizgi veya birleştirme çizgisi (-) satır sonunda tam bitmeyen kelimenin öteki satıra geçen kısmının birleşeceğini anlatmak üzere satır sonundaki parçanın sonuna konulur.

Bu gibi ayırmalarda satır sonunda hecenin tam bitmesine dikkat edilmelidir.

İki millet veya iki tarih arasında veya iki şeyin ortaklığını göstermek üzere de birleştirme çizgisi kullanılır.

II. Büyük çizgi (-), cümle içinde ayrıca bir anlamı ifade için araya sokulan sözlerin iki tarafına konulur.

Karşılıklı konuşma veyahut birinin ağzından bir söz nakletme hallerinde bu çizgi, tek olarak konuşma sözlerinin başına konur.

Konuşmada karşılıklı konuşmaların isimleri veya isimlerin bazı harfleri gösterilirse çizgi bu isimlerden veya harflerden sonra gelir.

Tırnak işareti (" "), bir başkasının yazısından veya sözünden nakledilen kısımların başına ve sonuna konulduğu gibi, cümle arasında geçen ve başında ayrı bir punto ile belli edilmeyen kitap ve makale başlıkları ve cümlede dikkati çekmesi istenilen sözler de bu işaret içinde yazılır.

Bir yerden nakledilen uzunca ibarelerin başına ve her satırına tırnak işaretinin açma şekli (') konulup en sonuna kapama şekli (') konulduğu da vardır.

Parantez işareti (), cümle içinde geçen bir sözün, o cümleye bağlı olmayan bir izahını veya başka bir dilden karşılığını içine alır.

Misal gibi kullanılan ve göze çarpması istenilen bazı kelimeler de parantez içine alınabilir.

Birtakım maddeler sayıldığı sırada ,1, 2 , 3.. gibi rakamlar veya a, b, c. gibi harfler konuldukça onlardan sonra yalnız parantezin kapalı şekli () konulur.

Köşeli parantez ( ), cümleden tamamıyla ayrı bir söz veyahut haşiyeye müracaat için konulan rakam, harf, yıldız gibi işaretleri çerçeveler.

Parantez ve köşeli parantez, birbiri yerinde de kullanılabilir.

Paragraf işareti ($) ayrı maddeleri az çok değişik olan konuları veya örnekleri birbirinden ayırmak için kullanılır.